Blog

Wstęp

    Każdy akwarysta dbając o dobrą kondycje swoich ryb powinien zadbać przede wszystkim o właściwą karmę dla swoich podopiecznych. Ryby w naturze mają dostęp do nieograniczonej ilości pokarmu, który same mogą sobie go dawkować oraz wybierać według swoich preferencji pokarmowych. W warunkach sztucznych (akwarium) niestety nie mają takich wyborów i są zdane na to co dostana od swojego opiekuna. Dlatego tak bardzo ważne jest właściwe dobranie karmy (zbilansowanie) oraz częstotliwość jej podawania. Drugim czynnikiem który ma wpływ na właściwą pracę jelit jest ruch ryb. Ryby mające więcej ruchu lepiej trawią pobierane pokarmy. Środowisko naturalne stwarza nieograniczone możliwości pod tym względem, akwarium niestety nie. Należy zatem zadbać o właściwą przestrzeń życiową ryb hodowanych w naszych zbiornikach. Nie bez znaczenia jest również otoczenie naszych podopiecznych, a mianowicie temperatura wody. W mniejszej temperaturze ryby trawią wolniej, w wyższej szybciej. Ta zależność ma wpływ na ilość podawania karmy, gdzie w niższych temperaturach podajemy jej mniej nie przekarmiając ryb.
Karma powinna być podawana częściej, ale w mniejszych ilościach. 
Złe zbilansowanie karmy oraz nie stosowanie pokarmów balastowych może doprowadzić do otłuszczenia się narządów wewnętrznych, niewłaściwą ich pracę. W konsekwencji mogą u ryb  powstawać zaburzenia w pracy przewodu pokarmowego (zapalenia żołądka i jelit) zaburzeń w rozmnażaniu (niepłodność), a nawet mogą doprowadzić do  powolnej śmierci.

    Pielęgnice występujące w jeziorze Tanganika posiadają różne specjalizacje pokarmowe. Różnorodność ta widoczna jest zarówno w sposobie jak i rodzaju pobieranego pokarmu. Interesująca nas grupa pielęgnic żywiąca się głównie pokarmem pochodzenia roślinnego jest obecnie często spotykana w naszych akwariach. Najczęściej spotykanymi przedstawicielami tych ryb są: Tropheus, Simochromis, Eretmodus oraz Petrochromis. Ryby te charakteryzują się bardzo długim przewodem pokarmowym, w odróżnieniu od ryb mięsożernych których przewód pokarmowy jest krótki. Proces trawienia u gatunków roślinożernych  jest długi i podając im nie właściwą karmę możemy doprowadzić do schorzeń układu pokarmowego. W celu uniknięcia nieprzewidzianych komplikacji zdrowotnych należy starannie dobierać zarówno rodzaj podawanego pokarmu jak i jego ilość. 

Rodzaje pokarmów przydatne w hodowli ryb roślinożernych
    Pokarmy płatkowane są chyba najbardziej popularnymi pokarmami podawanymi naszym rybom. Mają postać cienkich płatków różnej wielkości i grubości. Są zjadane bardzo chętnie przez wszystkie ryby. Stosuje się je do codziennego karmienia ryb. Pokarm płatkowany powinien być podawany do wody, a nie rzucony na powierzchnię. Suchy pokarm w zetknięciu się z wodą pęcznieje i powiększa kilkakrotnie swoją objętość. U ryb karmionych w ten sposób cały ten niekorzystny proces odbywa się w jelitach i może doprowadzić do zaburzeń pracy przewodu pokarmowego.
Wielkość płatków może być różna w zależności od producenta. Jeżeli płatki są zbyt duże ja osobiście lekko je kruszę i podaję w małych porcjach. Zauważyłem że np. Tropheus chętniej pobiera mniejsze płatki pokarmu i nie wypluwa ich. Przy podawaniu większych płatków ryby wypluwały i następnie zjadały te mniejsze pokruszone przez siebie w pysku.  

    Pokarmy granulowane są równie popularne jak pokarmy płatkowane. Mają postać małych granulek. Pokarm ten polecam stosować jedynie po namoczeniu (w zależności od firmy i rodzaju pokarmu od 15 do 30 min) w wodzie z akwarium i podawać go w małych porcjach. Pokarm po namoczeniu, w przypadku karmienia mniejszych i średnich ryb (np. trofeusy), należy odsączyć na sitku, następnie lekko go naciskając należy pozbyć się zawartego w granulkach powietrza. Po tym zabiegu granulki  przeciskamy przez metalowe sitko o oczkach ok. 1 mm i taką papkę podajemy np. łyżeczką rybom. W przypadku karmienia pokarmami granulowanymi większych gatunków ryb, np. Petrochromis, Simochromis, podajemy go w całości, bez rozdrabniania. Nie polecam stosowania tego pokarmu do codziennego karmienia ryb. Moje ryby dostają go 2-3 razy w tygodniu. Zaletą tego pokarmu jest jednak to, że nadaje się on doskonale podczas leczenia schorzeń przewodu pokarmowego od wewnątrz. Karmę moczymy w lekarstwie, a następnie podajemy to rybom małymi porcjami.

    Pokarmy mrożone stosuję jedynie jako „przekąski” między podawaniem pokarmów typowo roślinnych. Moje ryby dostają w postaci mrożonek skorupiaki: dafnię (rozwielitka) oraz oczlika (cyklop). Pokarm traktowany jest jako karma balastowa i ma na celu poprawić pracę przewodu pokarmowego. Podaję go 2-3 razy w tygodniu po jednej porcji, między innymi karmami. Nie podajemy pokarmów pochodzenia mięsnego oraz mrożonych larw owadów (np. ochotka, czarny komar, wodzień). Pokarmy mogą powodować u ryb preferujących zieloną karmę schorzenia przewodu pokarmowego, w skutek czego może dojść nawet do śmierci ryb. Jedną z przyczyn wywołania u Tropheus choroby zwanej „ Bloat” obok stresu jest właśnie min. zła karma. Pokarmy mrożone podajemy po wcześniejszym rozmrożeniu. Pokarmy mrożone nie mogą być wielkokrotnie rozmrażane i zamrażane ponieważ może to spowodować zatrucie ryb. Jeżeli jednak dojdzie do takiego stanu pokarm należy usunąć. Mrożonki kupujmy w sprawdzonych sklepach które gwarantują nam jakość karmy oraz odpowiednie jej przechowywanie. Do transportu mrożonek ze sklepu do domu doskonale nadają się małe, szczelne pudełka styropianowe.

Pokarmy balastowe
    Do pokarmów balastowych zaliczamy wszystkie związki chemiczne które nie są trawione przez organizmy, w naszym przypadku ryby, a mogą pomagać w pracy przewodu pokarmowego. Takimi związkami są min. chityna, pektyny oraz celuloza. Brak pokarmów balastowych w karmieniu ryb może powodować zaburzenia w przyswajaniu przez organizm innych składników odżywczych zawartych w karmie poprzez nieodpowiednią pracę jelit. Zaburzenia w procesie trawienia oraz niewłaściwa karma mogą doprowadzić do otłuszczenia narządów wewnętrznych (min. wątroba, nerki, serce) przez co możemy skrócić okres życia naszych podopiecznych. Szczególnie wrażliwe na otłuszczenie narządów wewnętrznych są ryby starsze.
Pokarmami które zawierają większą ilość substancji balastowych są min. płatki owsiane, pokarmy roślinne oraz zooplankton jako skorupiaki (dafnia, cyklop), których twarde, nie strawione pancerzyki zawierają chitynę. Pobudzają (stymulują) one pracę jelit ryb przez co pokarm jest lepiej i szybciej trawiony, co nie jest bez znaczenia w przypadku długich przewodów pokarmowych ryb roślinożernych (np. trofeusy).
Pokarmy naturalne są to pokarmy które możemy podawać naszym podopiecznym po uprzednim przygotowaniu. Tego rodzaju karmę możemy zdobyć będąc np. na spacerze. Bardzo dobrym naturalnym pokarmem są: liście mniszka lekarskiego (zerwane daleko od szosy), sałata, czy szpinak (występuje również w formie mrożonej i można go kupić w sklepie). Przygotowanie tych specjałów polega na sparzeniu ich liści gorącą wodą dwukrotnie i włożeniu ich do akwarium. Ryby które nie przywykły do tego rodzaju pokarmu na początku mogą mieć pewne opory, ale proszę mi wierzyć głodówka czyni cuda. Jeżeli raz zasmakują w tej karmie, będą ją jadły potem bez większych problemów. Dodatkowym uzupełnieniem pokarmów naturalnych są brokuły. Można je kupić w postaci zamrożonej lub świeżej. Zamrożone brokuły należy wcześniej rozmrozić i następnie sparzyć lub ugotować na parze. Ryby zjadają zielony „koszyczek”, pozostałą łodyżkę należy z akwarium później usunąć. Ten pokarm sprawdza się również przy adaptacji ryb z odłowu do warunków sztucznych.
Oprócz wyżej wymienionych pokarmów możemy sami tworzyć różnego rodzaju mieszanki bazując oczywiście na składnikach w głównej mierze roślinnych. Ja podawałem swoim 
trofeusom mieszaninę liści roślin wodnych, z których  wcześniej robiłem papkę. Następnie nakładałem ją na płaski kamień (cienka warstwa) i suszyłem pod żarówką. Tak przygotowany kamień wkładałem do akwarium. Rybom karma ta bardzo  odpowiadała. W trakcie jak przybywało zbiorników i ryb niestety musiałem zrezygnować z tego pokarmu. Ostatnio można spotkać również różnego rodzaju „przepisy” na zdrowy pokarm dla  trofeusów, zwany „Shrimp Mix”. Głównymi składnikami tego pokarmu są: groszek zielony (np.mrożony) bez łupinek i krewetki (mrożone). Jeżeli chodzi o proporcje tu już jest problem. Różni autorzy przepisów podają różne warianty. Proporcje można zmieniać, ale pamiętając o tym, że ma to być pokarm roślinny, a nie same krewetki. Oto przykładowe zestawienia:
1. 2/3 kg zielonego groszku + 1/3 kg krewetek2. 1 kg zielonego groszku + 1 kg krewetek 3. ¾ kg zielonego groszku +  ¼ kg krewetekWedług różnych hodowców do tych składników dodaje się również np. spirulinę w proszku, 1 jajko, witaminy w płynie dla ryb. Wszystko należy wymieszać w mikserze, tak aby nie było żadnych grudek (warto dodać troszkę wody). Następnie z tej masy robimy małe porcje. Możemy do tego celu wykorzystać np. opakowania po czekoladkach. Całość wkładamy do zamrażalnika. 
Czy jest to karma, którą mogą stosować początkujący hodowcy w hodowli np. trofeusa? Trudno powiedzieć. Znam osobiście przypadki hodowców o różnym stopniu zaawansowania którzy przez ten rodzaj pokarmu mieli problemy w hodowli swoich ryb. Dlatego uważam, że karmiąc ryby „Shrimp Mix” na początku należy zachować umiar i dużą ostrożność w podawaniu ilości tej karmy. Ważna jest również częstotliwość podawania. Powinny to być małe porcje i rzadko podawane, potem można stopniowo zwiększać ilość i częstotliwość. Po pewnym czasie jeżeli wszystko będzie w porządku można przejść na pełne porcje, które będą zależeć od wielkości ryb i ich liczebności. Osobiście polecam ten pokarm jako uzupełnienie do innych pokarmów roślinnych.

 
 

Wykaz pokarmów

    W naszych sklepach jest bardzo duży wybór pokarmów roślinnych którymi możemy karmić nasze ryby roślinożerne zamieszkujące jezioro Tanganika. Poniżej podaję pokarmy które są ogólnie dostępne i którymi karmię swoje ryby: 

• Spirulina Super Forte 36%  Tropical – bardzo dobry pokarm roślinny, w formie grubych płatków, chętnie jedzony przez wszystkie ryby. Posiada najwyższy udział procentowy spiruliny w pokarmach dostępnych w sklepach zoologicznych. Stosuję go do codziennego karmienia ryb małymi porcjami w ciągu dnia.

• Spirulina  Tropical –  dobry pokarm roślinny o zmniejszonej zawartości spiruliny,płatki.
• Bio-Vit  Tropical – ogólny pokarm pochodzenia roślinnego, płatki.
• Flora  Sera – bardzo dobry pokarm roślinny, w formie delikatnych płatków, Stosuję go do codziennego karmienia ryb. 
• Spirulina 20% Tabs Sera – pokarm ze zwiększoną zawartością spiruliny, tabletki. Po rozdrobnieniu dobry pokarm dla narybku.
• Granu Green Sera – pokarm roślinny w postaci twardych granulek. Podaję go rybom po wcześniejszym namoczeniu (ok.30 min) i przeciśnięciu przez sitko. Stosuję go jako pokarm uzupełniający 2 razy w tygodniu.
• Tetra Phyll – dobrej jakości pokarm roślinny płatkowany, stosuję go codziennie.
• Tetra Phyll Granules – pokarm roślinny granulowany, stosuję go 2 razy w tygodniu.
• Tetra PRO Vegetable – pokarm roślinny w postaci okrągłych płatków z domieszką spiruliny
• Dainichi (Veggie Deluxe, Veggie Fx, Primary Krill) – pokarm granulowany w specjalnej mineralnej powłoce, nie zaleca się moczenia, występuje w kilku granulacjach, podaje się go w bardzo małych porcjach jako uzupełnienie. Ja osobiście polecam do karmienia trofeusów najmniejszy rozmiar „Baby”.
• D-ALLIO PLUS Tropical – pokarm z czosnkiem, stosuje go jako pokarm uzupełniający, 1-2 razy w tygodniu. Stosując ten pokarm, nie podaję w tym czasie innych pokarmów. Pokarm wcześniej jest lekko rozdrabniany i moczony.
• Cyklop Katrinex – pokarm mrożony, stosuję jako pokarm uzupełniający.
• Daphnia Katrinex – pokarm mrożony, stosuję jako pokarm uzupełniający.
• Szpinak Katrinex – pokarm pochodzenia roślinnego, mrożony.
• Brokuły Hortex – pokarm pochodzenia naturalnego, mrożony
• Inne pokarmy: Spirulina O.S.I. (płatki, nie dostępna w sklepach), Cichlid Exel Hikari (granulki), Novo Rift JBL (granulki).

 Moje ryby dostają również profilaktycznie w razie potrzeby (osowiałość ryb, ciągnące się odchody ) raz na 2-3 miesiące (przez 3-4 dni, 2 razy dziennie, do 10 tabletek na stado np. trofeusów liczące ok. 15 osobników) tabletki KOI Bacto Tabs Sera. Są to tabletki zawierające pokarm z dodatkiem lekarstwa pomocnym przy leczeniu dolegliwości związanych z przewodem pokarmowym (min. bakterie)- Sera Bactopur Direct. Podczas podawania Bacto Tabs nie podaję innych pokarmów.

Coś extra  –  SPIRULINA 

    Głównym składnikiem pokarmów dla ryb roślinożernych jest spirulina. Co to takiego? Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy glona Spirulina platensis. Jest to mikroalga o wysokiej zawartości odżywczej i walorach leczniczych. Zwana jest również „zielonym mięsem”, ponieważ zawiera wysokowartościowe białko. Jego udział w masie glona sięga ok. 60-65 % i jest większy od zawartości białka w mięsie. Skład spiruliny: 

• białko – zawartość ok. 60-65 %;
• chlorofil;
• kwasy tłuszczowe i lipidy;
• witaminy i enzymy – witaminy : A, B12, B1, B2, E, C;

związki mineralne i pierwiastki (magnez, potas, wapń, cynk, selen) Spirulina kumuluje w sobie również ważne dla życia związki mineralne, pierwiastki, witaminy i inne związki witalne. Warto nadmienić, że stwierdzono jej korzystny wpływ na zdrowie w leczeniu ludzi: 

• odtruwanie organizmu z metali ciężkich;
• działanie przeciwwirusowe;
• działanie przeciwrakowe;
• wzmocnienie systemu immunologicznego;
• pobudzanie zdolności  regeneracyjnych;
• korzystny wpływ na przemianę materii;
• stabilizowanie naturalnej flory przewodu pokarmowego.

 Traktowana jest jako wysokowartościowy pokarm dla ludzi i dla zwierząt. Spirulina bogata jest m.in. w : białko, związki witalne (enzymy, witaminy), kwasy tłuszczowe, chlorofil.
Spirulina pod mikroskopem przypomina miniaturową, zieloną sprężynkę. W naturze występuję najczęściej w tropikalnych, spokojnych jeziorach o alkalicznym odczynie. Obecnie biolodzy rozróżniają 35 odmian spiruliny występujących na całym świecie. W stanie naturalnym ta mikroalga występuje w jeziorach położonych w Etiopii, Kenii i innych krajach środkowej Afryki. Inne miejsce jej licznego występowania to Meksyk i Peru. Prowadzi się również sztuczną hodowlę spirulny. Wysokiej jakości spirulinę można rozpoznać po intensywnej, ciemnej, niebieskozielonej barwie. Jaśniejszy kolor produktów ze spiruliny świadczy o zawieraniu większej ilości dodatków (np. soja, magnez, krzemionka ).
Jakie korzyści niesie karmienie ryb spiruliną? Korzystne zbilansowanie składników mikroalgi spiruliny ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie organizmu ryby. Karmienie tym pokarmem powoduje zwiększenie odporności ryb, zwiększa działanie witalizujące, pomaga i polepsza kuracje w przypadku schorzeń przewodu pokarmowego (co u trofeusa nie jest bez znaczenia). Spirulina ma również pozytywny wpływ na oczyszczanie się z toksycznych złogów w organizmie ryby. Wspomaga pracę układu trawiennego, dbając o prawidłową florę bakteryjną w przewodzie pokarmowym. Działanie spiruliny może być również antystresowe.

 


Kilka zasad dotyczących karmienia
   

1. Ryby karmimy tylko pokarmami dobrej jakości przeznaczonymi dla odpowiedniej grypy żywieniowej.
2. Karmę podajemy w małych porcjach kilka razy dziennie (np.3-4 razy dziennie). Tropheus żeruje cały czas, ale pokarm pobiera w małych porcjach.
3. Starajmy się podawać min. 2 różne pokarmy w ciągu dnia. Im większe urozmaicenie karmy tym lepiej. Nie przyzwyczajajmy ryb tylko do jednego pokarmu.
4. Dorosłe ryby możemy karmić rzadziej, narybek i młodzież częściej.
5. Dobrze jest stosować 1-2 dniowe głodówki w tygodniu.
6. Pokarmy w postaci granulatu zawsze wcześniej moczymy i stosujmy je z umiarem.
7. Pokarmy mrożone wcześniej rozmrażamy i podajemy je na zmianę z pokarmami suchymi.
8. Głodówka nawet kilku dniowa nie zaszkodzi naszym rybom.
9. Podczas leczenia ryb ograniczajmy podawanie pokarmów. Przy schorzeniach przewodu pokarmowego pokarm można podawać namoczony w lekarstwie.
10. Objawem złego karmienia lub choroby są długie, nitkowate, ciągnące się odchody.
11. Trzymajmy się zasady: lepiej podawać mniej pokarmu, niż za dużo !

Literatura :

• Andrzej Sieniawski „Zielone mięso czyli tajemnice spiruliny”, Nasze Akwarium, nr 39/2002
• Zbigniew Podbielkowski „Glony”, wyd. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996
• Ulrich Arndt „Mikroalgi Spirulina – odżywka i lekarstwo”, wyd. Interspar, 1999

Internet:

• Akwarystyczna Ksiazka Kucharska, http://klub.chip.pl/akwaria/akk/artykuly/garnela.html       
• Czasopismo PZA AKWARIUM   Nr 106 , 4/88, artykuł „Jak zapobiegać chorobom ryb spowodowanym nieodpowiednim pokarmem”, autor Piotr Węcław,  (archiwum w postaci elektronicznej)
• Fauna i Flora 2006 r., artykuł „Żywienie dyskowców”, Andrzej Sieniawski