Większość z nas zakładając akwarium myśli
o urządzeniu zbiornika z roślinami. W przypadku zbiornika z rybami tanganickimi
może to być dość trudne i stanowi w pewnym sensie wyzwanie dla akwarysty. Trudność
aranżacji zbiornika z roślinami polega na tym, że hodując ryby z jeziora Tanganika
musimy zapewnić przede wszystkim warunki życiowe rybom, a dopiero na drugim
miejscu jest umieszczenie roślin w akwarium. Ryby tanganickie wymagają nieco
innej pod względem parametrów wody jak większość ryb hodowanych w akwariach.
Woda ta powinna się charakteryzować min. wysokim pH, a nie każdy gatunek roślin
może sprostać takim warunkom. Dobierając rośliny do naszego akwarium z rybami
tanganickimi musimy dokładnie sprawdzić wymagania poszczególnych gatunków roślin.
Drugim istotnym kryterium przy doborze roślin jest uwzględnienie wymagań i zachowań
gatunków ryb będących w zbiorniku. Gatunki mające w swojej diecie przewagę pokarmów
pochodzenia roślinnego mogą nasze rośliny niszczyć lub je zjadać (np. gatunki
z rodzajów Tropheus, Petrochromis, Simochromis). Można to w pewnym sensie ograniczyć
zwiększając ilość podawanego pokarmu, ale takie wyjście ma również ujemne strony
(przekarmianie ryb, zbyt nadmierne obciążenie sytemu filtracji). Ryby lubiące
kopać w dnie mogą również utrudnić pielęgnację roślin w akwarium.
Rośliny w akwarium przynoszą wiele korzyści. Soczysta zieleń roślin w zbiornik
na pewno podnosi walory dekoracyjne zbiornika. Inną ważną cechą roślin jest
ich duża zdolność do wykorzystywania substancji przemiany materii które są szkodliwe
dla ryb. Chodzi tu o związki azotowe (min. azotanów NO3), fosforany. Rośliny
są dobrymi sprzymierzeńcami akwarysty w walce z glonami które dość często można
spotkać w naszych akwariach.
Ciekawostką jest to że niektóre rośliny mogą mieć wpływ na mikroorganizmy w
akwarium. Odbywa się to poprzez wydzielanie przez rośliny do wody konkretnych
substancji które mają wpływ na bakterie, bezkręgowce lub inne rośliny. Są to
oczywiście obserwacje nie do końca potwierdzone naukowo.
W jeziorze Tanganika można spotkać min. następujące rośliny:
- roślinność nadbrzeżna Carex sp., Cyperus papirus, Typha sp.;
- roślinność zanurzona Ceratophyllum demersum, Chara sp, Hydrilla verticillata, Myriophphyllum spicatum, Najas marina spp armata, Potamogeton pectinatus, Potamogeton schweinfurthii, Vallisneria spiralis;
- fitoplankton ( 8 metrów głębokości) Cladophora, Synura, Dinobryon, Mallomonas, Ceratium, Peridinium, Glenodinium.
W akwarium możemy po części poszukać odpowiedników tych gatunków, ale będzie to znikoma część flory jeziora spowodowana trudnościami odwzorowania środowiska naturalnego w warunkach sztucznych. Ze względu na brak konkretnych gatunków w hodowli sztucznej zbliżonych do środowiska naturalnego akwaryści szukają w pewnym sensie roślinnych „zamienników” oraz uzupełniają zbiorniki o gatunki roślin które nie występują w jeziorze Tanganika. Poniżej chciałbym przedstawić gatunki roślin które można z powodzeniem hodować w akwarium z rybami tanganickimi przy zachowaniu pewnych zasad doboru ryb i roślin.
Rogatek sztywny
(Ceratophyllum
demersum).
Gatunek występujący na całym świecie. Roślina nie wytwarza korzeni. W akwarium może pływać swobodnie w toni wodnej lub można posadzić go w dnie. Ze względu na swój delikatny pokrój bardzo efektownie wygląda w małych grupach posadzonych w kępach.
Wymagania podczas uprawy: nie lubi bardzo jasno oświetlonych zbiorników ponieważ może bardzo szybko pokrywać się glonami. Należy ja sadzić z dala od miejsc w których jest zwiększony ruch wody, w przeciwnym razie bardzo szybko pokryje się osadem. Bardzo dobrze rośnie w wodach o podwyższonym odczynie pH.
Ciekawostka: wytwarza duże ilości tlenu oraz
wspomaga proces rozkładu związku azotu. Szybki wzrost pomaga w walce z glonami
w akwarium. Sprawdza się również jak naturalny filtr wody.
W książce Diany Walstad „Rośliny w akwarium” (wyd. Oriol, 2007, str. 29) można
przeczytać informację, że jeden z akwarystów opisuje pozytywny wpływ rogatka
w akwarium hodowlanym pod względem kondycji (mniej problemów ze skrzelami, płetwami)
oraz jakości wody (zmniejszenie ilości amoniaku w wodzie). Podobne zachowania
obserwowano w akwarium z nurzańcami. Rogatek pomaga w naturalnej walce z glonami.
Akwarium: idealnie nadaje się do zbiorników ze spokojnymi rybami. Bardzo dobrze prezentuje się w zbiornikach z gatunkami ryb z rodzaju Xenotilapia, niektórymi muszlowcami (tymi mniej kopiącymi), szczelinowcami, naskalnikami. Nie nadaje się do akwarium z gatunkami preferującymi pokarm roślinny (Tropheus, Petrochromis) oraz silnie kopiącymi ze względu na osadzanie się zanieczyszczeń na roślinie.
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: niskie do bardzo wysokich;
- temperatura: 10oC do 27oC;
- twardość wody: miękka do bardzo twardej;
- pH wody: 6- 9;
- wzrost: bardzo szybki;
- rozmnażanie: podział rośliny;
- strefa uprawy: możliwość sadzenia w podłożu lub jako roślina pływająca;
- uprawa: łatwa.
Moczarka argentyńska
(Egeria
densa)
Jedna z najbardziej popularnych roślin wodnych. Roślina unosząca się w toni wodnej, ale wytwarzająca pojedyńcze białe, grube korzonki. Występuje w wodach stojących.
Wymagania podczas uprawy: może pływać swobodnie w toni wodnej zbiornika lub może być posadzona w dnie. Ze względu na swoją delikatność lubi być zjadana przez gatunki ryb preferujące dietę roślinną. Preferuje wodę o podwyższonym pH. Lubi środowisko o dużej ilości składników odżywczych.
Ciekawostka: pomaga w zwalczaniu glonów.
Akwarium: moczarka argentyńska doskonale nadaje się do akwarium ze spokojnymi gatunkami ryb, min. Xenotilapia, naskalniki, muszlowce, szczelinowce. Nie nadaje się do akwarium z gatunkami preferującymi pokarm roślinny (Tropheus, Petrochromis).
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: średnie do bardzo wysokich;
- temperatura: 10oC do 26oC;
- twardość wody: miękka do bardzo twardej;
- pH wody: 6- 10;
- wzrost: bardzo szybki;
- rozmnażanie: przez podział rodziny;
- strefa uprawy: w dnie lub w formie pływającej;
- uprawa: łatwa.
Mikrozorium oskrzydlone
( Microsorium
pteropus)
Dość popularny gatunek paproci hodowany w akwarium. Występuje w dwóch formach, nawodnej i podwodnej. Formy te różnią się kształtem liści i sposobem rozmnażania. Mikrozorium nie rośnie w dnie, a przytwierdza się korzonkami do kamieni (w przypadku innych biotopów niż tanganicki przytwierdza się do korzeni). Liście mikrozorium są dość sztywne i twarde.
Wymagania podczas uprawy: roślina mocowana do dekoracji w akwarium, np. kamieni. Nie wolno jej sadzić w dnie! W akwarium lubi miejsca o stałym, wolnym przepływie wody, najlepiej w pobliżu filtrów. Pod względem oświetlenia nie jest wymagająca i może zajmować stanowiska półcieniste do silnie oświetlonych. Mikrozorium ma nieco mniejszą tolerancję niż poprzednie gatunki na odczyn wody. Lepiej rośnie w wodzie o odczynie pH 7,5.
Akwarium: nadaje się do zbiorników z gatunkami ryb z rodzaju Lamprologus, Neolamprologus, Altolamprologus, Julidochromis lub innymi większymi gatunkami. Czasami udaje się prowadzić hodowlę mikrozorium w zbiornikach z trofeusami.
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: średnie do wysokich;
- temperatura: 20oC do 26oC;
- twardość wody: miękka do twardej;
- pH wody: 6- 8;
- wzrost: średni, w dobrych warunkach do szybkiego;
- rozmnażanie: przez młode sadzonki na starych liściach lub przez podział kłącza;
- uprawa: łatwa;
- inne wymagania: rośliny nie sadzi się w podłożu, w zbiorniku tanganickim mocujemy ją do kamieni, lubi czysta wodę z delikatnym ruchem wody.
Bolbitis heudelotii
(Bolbitis
heudelota)
Paproć zamieszkująca obszary w Afryce. Podobnie jak mikrozorium nie rośnie w podłożu i posiada dwie formy, podwodną i rosnącą na powierzchni.
Wymagania podczas uprawy: w akwarium lubi miejsca o dość dużym ruchu wody, najlepiej w pobliży filtrów lub ich wylotów. Mocowana jest do dekoracji w akwarium, np. kamieni, gdzie po długiej aklimatyzacji tworzy piękną kępę roślinności. Polecana na tyle ściany zbiornika. Nie należy jej sadzić w podłożu! Lubi miejsca półcieniste do średnio oświetlonych. W zbyt silnie oświetlonych zbiornikach może pokrywać się glonami. Podobnie jak mikrozorium, cechuje się mniejszą tolerancją na odczyn wody (pH ok. 6,5 – 8).
Akwarium: podobnie jak mikrozorium oskrzydlone (Microsorium pteropus). Nie nadaje się do akwarium z gatunkami preferującymi pokarm roślinny (Tropheus, Petrochromis)
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: niskie do średnio wysokich;
- temperatura: 22oC do 27oC;
- twardość wody: bardzo miękka do twardej;
- pH wody: 6- 8;
- wzrost: średni, w dobrych warunkach do szybkiego;
- rozmnażanie: przez podział kłącza;
- uprawa: łatwa;
- inne wymagania: rośliny nie sadzi się w podłożu, w zbiorniku tanganickim mocujemy ją do kamieni, lubi czysta wodę z delikatnym ruchem wody.
Nurzaniec
(Vallisneria spiralis, Vallisneria nana, Vallisneria
gigantea )
Gatunek rośliny rozpowszechniony na całym świecie w strefach tropikalnych i subtropikalnych. Roślina tworzy na dnie zbiornika kolonie. Rozmnaża się przez kłącza. W zależności od gatunku może dorastać od od 40 cm (Vallisneria nana) do 150 cm (Vallisneria gigantea).
Wymagania podczas uprawy: ze względu na swój pokrój wymaga zbiorników o większej wysokości. Preferuje wodę o odczynie zasadowym (wyższe pH). Jako podłoże doskonale nadaje się piasek gdzie nurzaniec tworzy liczne kłącza stopniowo zarastające zbiornik. Zaleca się sadzenie w tylnych częściach akwarium. W sprzyjających warunkach bardzo szybko rośnie przez co pomaga w walce z glonami. Preferuje akwarium ze spokojnym przepływem wody.
Ciekawostka: nurzaniec produkuje dość duże ilości tlenu i wspomaga obieg azotu w akwarium oraz walkę z glonami.
Akwarium: nurzańce doskonale nadają się do zbiorników ze spokojnymi rybami nie kopiącymi i nie podskubującymi roślin. Dobrze sprawdzają się w hodowli ryb które preferują niezbyt jasne oświetlenie lub cień w akwarium. Nurzaniec poprzez swoje długie liście daje niektórym gatunkom poczucie schronienia i bezpieczeństwa. Można je posadzić w zbiorniku z gatunkami z rodzaju Xenotilapia, Julidochromis, Altolamprologus, Lamprologus, Neolamprologus, Callochromis (po wcześniejszym zabezpieczeniu roślin kamieniami), Benthochromis tricoti, z niektórymi muszlowcami (gatunki nie kopiące).
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: niskie do wysokich (przy zbyt wysokim oświetleniu mogą pojawić się na roślinie glony);
- temperatura: 17oC do 26oC (przy zbyt wysokich temperaturach rośnie słabiej cechując się wątłą budową);
- twardość wody: średnia do twardej (nie lubi wody bardzo miękkiej);
- pH wody: 6- 8;
- wzrost: w sprzyjających warunkach bardzo szybki;
- rozmnażanie: przez kłącza wypuszczane przez dorosłe rośliny;
- strefa uprawy: podłoże o mniejszej granulacji;
- uprawa: łatwa;
- inne wymagania: roślina wymaga wysokich zbiorników, roślina tylnego planu.
Kryptokoryna (zwartka) aponogetifolia
(Cryptocoryne aponogetifolia)
Jeden z wielu gatunków w rodzaju kryptokoryn (Cryptocoryne) . Należy
do jednych z największych w tej grupie roślin. Występuje na terenach Filipin.
Mogą wydzielać szczawiany, co nie jest jeszcze do końca udowodnione. Posiada
dość silnie rozwinięty system korzeniowy, pobierający duże ilości składników
odżywczych. Długość liści z ogonkami może dochodzić do 150 cm długości. Potrzebuje
średniego światła, woda o podwyższonym pH i twarda.
Akwarium: wymagają wysokich zbiorników (60 cm i wyżej) i dobrego oświetlenie. Dobrze rosną w nieco starszym, grubszym podłożu. Sadzi się ją zwykle w tylnej części zbiornika. Doskonale nadaje się do dużych zbiorników ze spokojnymi dużymi pielęgnicami, np. Benthochromis tricoti, Cyphotilapia frontosa lub innymi nie preferujących diety roślinnej. Nie polecam ich hodowli z typowymi gatunkami roślinożernymi ponieważ w większości przypadków rośliny będą niszczone przez ryby (trofeus, petrochromis). Czasami jednak można spotkać piękne okazy kryptokoryny aponogetifolii w akwariach z trofeusami (przykład: zdjęcia Piotra Kosickiego zamieszczone w artykule). Występuje duża tolerancja na wysokie pH.
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: niskie do wysokich (przy zbyt wysokim oświetleniu mogą pojawić się na roślinie glony);
- temperatura: 22oC do 26oC;
- twardość wody: miękka do twardej;
- pH wody: 6- 8;
- wzrost: w sprzyjających warunkach bardzo szybki;
- rozmnażanie: przez kłącza wypuszczane przez dorosłe rośliny;
- strefa uprawy: podłoże o większej grubości ze względu na silny system korzeniowy;
- uprawa: łatwa;
- inne wymagania: ludzi starsze podłoża, nie lubi zmian pod względem oświetlenia i podłoża, nie lubi zbytnio towarzystwa innych roślin szczególnie innych gatunków zwartek. Najlepsza uprawa to jednogatunkowa
Anubias niski
(Anubias barteri var. Nana)
Roślina pochodzi z Afryki. Występuje w kilku odmianach. Do akwarium z rybami tanganickimi świetnie nadaje się anubias niski (var. Nana), który posiada gruba łodygę płożącą się tuż nad podłożem i z której wyrastają cienkie korzonki czepne do podłoża. Tak też sadzimy roślinę , gruba łodyga z liśćmi powinna być tuż nad podłożem (piasek, kamień) , a cienkie korzonki powinny być zamocowane w podłożu. Jest to dość mocna roślina i nadaje się do większości zbiorników z rybami tanganickimi.
Wymagania podczas uprawy: anubias niski posiada
dużą tolerancje na odczyn wody (pH). Z racji tego że wolno rośnie nie należy
go sadzić w zbiorniku silnie oświetlonym ponieważ jego liście mogą pokrywać
się glonami (np. zielenice). Rozmnaża się przez podział łodygi lub odrosty.
W niektórych źródłach można spotkać że anubiasy wydzielają niekorzystne dla
ryb szczawiany, ale nie jest to do końca potwierdzone naukowo.
Akwarium: Anubias niski doskonale nadaje się do większości zbiorników tanganickich ponieważ jest dość mocną i trwałą rośliną. Stanowi doskonale uzupełnienie estetyczne w połączeniu ze surowymi skałami. Spotykany jest w zbiornikach z trofeusami i innymi większymi pielęgnicami. Dzięki zwartej budowie stanowi doskonałe schronienie dla narybku.
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: niskie do wysokich (przy zbyt wysokim oświetleniu mogą pojawić się na roślinie glony, szczególnie zielenice);
- temperatura: 20oC do 30oC;
- twardość wody: miękka do średnio twardej;
- pH wody: 6- 8;
- wzrost: średni;
- rozmnażanie: przez kłącza wypuszczane przez dorosłe rośliny lub podział kłącza;
- strefa uprawy: kłącze płążące nad dnem lub po dnie – nie zakopujemy kłącza !!! , w dnie mocujemy tylko długie korzonki. Możliwość hodowli rośliny mocowanej np. do kamienia;
- uprawa: łatwa;
- inne wymagania: roślina bagienna, nadająca się również do hodowli akwariowej
Najas – Jezierza
(Najas guadalupensis)
Roślina występuje w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej. Delikatna roślina o twardych liściach i łodygach z delikatnymi pojedynczymi korzonkami.
Wymagania podczas uprawy: wymaga niezbyt silnego oświetlenia do średniego. Bardzo tolerancyjna pod względem odczynu pH. Może być uprawiana w podłożu i wówczas bardzo dekoracyjnie wygląda sadzona w kępach lub w formie pływającej (doskonałych schronienie dla narybku niektórych gatunków). Wymaga zbiorników o spokojnym ruchu wody.
Akwarium: roślina idealna do akwarium z pielęgnicami piaskowymi (np. Xenotilapia) i z muszlowcami.
Ogólne wymagania:
- wymagania świetlne: średnie do wysokich;
- temperatura: 22oC do 27oC;
- twardość wody: miękka do średnio twardej;
- pH wody: 6- 8;
- wzrost: szybki;
- rozmnażanie: przez podział rośliny;
- strefa uprawy: w podłożu lub jako roślina pływająca, roślina bardzo krucha;
- uprawa: łatwa.
Kończąc pierwszą część artykułu serdecznie zapraszam do przeczytania jego kontynuacji..
C. D. N.
W artykule wykorzystano zdjęcia:
Krzysztof Mrzygłód – Fazi64;
Piotr Kosicki – kosik155;
Lechosław Łątka – rufus.
