Neolamprologus multifasciatus (Boulenger, 1906)
Ogólna charakterystyka: Występuje na obszarach obfitujących w muszle, o dnie piaszczystym i mulistym, na głębokości 10-25 metrów. Konings podaje, że ryby te mogą zamieszkiwać również biotop skalisty. Znajdowano je w zambijskiej części wybrzeża.
Rozmiary i ubarwienie: Podaje się, że dorasta do 4-5 centymetrów, samiczki osiągają około 2,5-3 cm. Ciało jest cylindryczne, lekko bocznie spłaszczone. Barwą podstawową ciała jest beż, a na bokach bardzo licznie rozmieszczone pionowe białe pręgi zachodzące także na płetwy: grzbietową, odbytową i ogonową. Pręgi te są na całym ciele z wyłączeniem głowy, czasem są one regularne, czasem u innych ryb są nieregularne i nie ciągną się na wysokości całego ciała. Niekiedy nie wiadomo czy to są białe pręgi na beżowym tle, czy też jest odwrotnie ;-))) W każdym razie patrząc na ryby ma się wrażenie, że pręgi te są warkoczami – to znaczy są złożone z dwu splecionych ze sobą linii. Płetwy nieparzyste są w zasadzie jasne, cieliste, z delikatnym prążkowaniem i wyraźnie żółto obrzeżone. Samiczki oprócz tego że mniejsze z reguły są wyraźnie ciemniejsze – ich beż jest intensywniejszy. Powyższe opisywane białe pręgi są szerokie na wąskim beżowym tle, u Neolamprologus similis jest odwrotnie – pręgi białe są wąskie na szerokim beżowym tle.
Warunki chemiczne wody i temperatura: typowe jak dla innych ryb z jeziora Tanganika.
Zachowanie: Ryby dość łagodne wewnątrzgatunkowo, w naturze tworzą kolonie złożone nawet z 20 osobników, uważa się je za ryby kolonijne, ale nie haremowe – samiec i samiczka tworzą parę. Co do zachowania w akwarium to jest to według moich skromnych doświadczeń największy budowniczy wśród muszlowców. W kilka dni ryby przebudują nam całe dno tworząc olbrzymie kratery odsłaniające często dno akwarium. Na dnie tych zagłębień gromadzą się muszle i powstają w nich skupiska kilku, kilkunastu muszelek . W procesie budowania główną rolę odgrywają samce i z moich obserwacji wynika, iż przenoszą one budulec w pysku. Co ciekawe nowo włożone muszle do akwarium, po kilku dniach znajdują się w tychże kraterach – sądzę więc ,że jest to metoda tego gatunku aby zgromadzić dużo “mieszkań” w jednym miejscu. Pomiędzy tymi muszlami tworzą się dodatkowe kryjówki, z których rybki często jak zauważyłem korzystają, a zwłaszcza samce , samiczki z reguły chowają się w muszlach . Dominujący samiec otacza swoją opieką gniazdo z samiczkami i młodymi. Młode inne samce początkowo są członkami rodziny, a z wiekiem zostają zepchnięte na obrzeża terytorium gdzie zajmują własne muszle. Jeśli mamy dwie rodziny w akwarium możemy zaobserwować bardzo ciekawe zwyczaje. Otóż samce tworząc wspomniane zagłębienia tworzą jednocześnie wał – górkę z piasku , który ma odgradzać ich terytoria od siebie. Czasem zdarza się że dwa samce usypują tę samą hałdę z dwóch stron zasypując sobie nawzajem terytorium. Rewiry samców w moim akwarium są dużo większe niż np. u Neolamprologus similis – ryby są oddalone o około 40 cm.
Rozmnażanie: Raczej bezproblemowe. Trzeba tylko mieć dobraną parę ryb, jest to ryba typowo rodzinna jak napisałem powyżej. Tarło przebiega w muszli, ale chyba nie tylko – częściowo widuję też wylęg w zagłębieniach i szczelinach pomiędzy muszlami. Młode ryby w ilości kilku – kilkunastu sztuk trzymają się rodzicielskiego skupiska muszli. Nie są atakowane przez dorosłe osobniki. Tu jedna uwaga – młode są bardzo małe i często można przegapić ich pojawienie się. W porównaniu do swoich kuzynów Neolamprologus similis są zdecydowanie bardziej płodne. Młode ryby są początkowo całe jasno – cieliste z wyraźnym żółtym obrzeżeniem płetw: grzbietowej i odbytowej.
Pokarm: W środowisku naturalnym ryby te odżywiają się zooplanktonem i bezkręgowcami. W akwarium więc z powodzeniem karmimy je mrożonkami planktonowymi, typu dafnia, artemia, gammarus. Dla wylęgu tradycyjnie najlepsze są naupliusy Artemii. Pokarmy suche mogą być uzupełnieniem diety.
Urządzanie akwarium: Dla tych ryb proponuję akwarium od 50 litrów wzwyż. Dla jednej pary lub samca z dwoma samiczkami akwarium 50-cio litrowe, dla większej grupy ryb nawet 112-to litrowe. Jako podłoże piasek lub piasek koralowy. Oczywiście puste muszle np. winniczka (Helix) czy ampularii (Pomacea) , ale w dużej ilości!!!
