Lamprologus ocellatus (Steindachner , 1909)
(syn. Neolamprologus ocellatus)
Ogólna charakterystyka: Bardzo popularna ostatnio ryba w polskich akwariach. W jeziorze zamieszkuje piaszczysty litoral na głębokości 10-40 metrów. Występuje wzdłuż całego wybrzeża. Podaje się, że zamieszkuje strefę piaszczystą ze pojedynczymi skałami i skupiskami muszli występującymi w grupkach, w ilości 1-5 sztuk / m2. Występuje wzdłuż całego wybrzeża oprócz odcinka pomiędzy Kalemie i Moliro (wybrzeże Zair) – jest to południowo – zachodni odcinek wybrzeża. Na tym terenie występują <<Lamprologus>> speciosus i <<Lamprologus>> meleagris.
Rozmiary i ubarwienie: Samiec dorasta do 6 centymetrów, samiczki są mniejsze i osiągają około 3,5-4 centymetry. Ciało ich jest krępe. Charakterystyczne są duże oczy które wystają ponad linię czoła. Płetwy (także parzyste – w odróżnieniu do Neolamprologus brevis ) wyraźnie zaokrąglone. Barwa ciała beżowo – pomarańczowo – żółta. Na boku ciała, w części brzusznej widać poziome opalizujące pręgi – mieniące się fioletowawą barwą. Na wieczku skrzelowym duża, czarno – niebieska, błyszcząca plama. U samców płetwa grzbietowa zakończona pomarańczowo – żółtą kreską, u samic kreska ta jest biała. Płetwy piersiowe przezroczyste o żółtawym zabarwieniu. Znanych jest kilka odmian barwnych – w tym odmiana “gold”.
Warunki chemiczne wody i temperatura: typowe jak dla innych ryb z jeziora Tanganika.
Zachowanie: Ryby o bardzo różnym temperamencie. Raczej agresywne, zwłaszcza wewnątrzgatunkowo. Może dojść do zabicia jednej ryby przez inną. Nadają się jednakże do akwarium towarzyskiego, z tym że powinny to być większe gatunki z rodzajów Altolamprologus czy Cyprichromis, ewentualnie jakieś naskalniki. Neolamprologus ocellatus nie zajmuje muszli wspólnie parami, lecz każda ryba ma swoje mieszkanie. W razie zagrożenia potrafią też błyskawicznie i całkowicie zagrzebać się w piasku. Agresja wewnątrzgatunkowa jest moim zdaniem skutecznie tłumiona w akwarium towarzyskim. Ryby w bardzo ciekawy sposób zagrzebują swoje muszle, tak że na wierzchu zostaje przeważnie tylko wlot do niej, a większość muszli jest zagrzebana w piasku. Proces ten trwa bardzo szybko. W ciągu godziny zarówno samiec jak i samiczka potrafią urządzić sobie nowy dom, odpowiednio go ustawiając i zakopując i podkopując. Czynności te wykonują już to przenosząc piach w pysku i go wypluwając, albo otwierając pysk wbijają się dolną szczęką w piasek i jak spychacz zgarniają piach. Także ruchami płetw i ogona potrafią unieść chmurkę piasku w odpowiednim kierunku. Są w porównaniu z Neolamprologus brevis prawdziwymi “kopaczami”. Rybom tym należy zapewnić większą ilość muszli. Zostaną one zagospodarowane, kilka z nich będzie zakopanych w wyżej opisany sposób, niektóre mogą być zakopane całkowicie, wraz z otworem wejściowym. Każda z ryb urządza swój rewir i można liczyć na udane współżycie. Rewiry te trzeba też zaplanować nie tuż przy sobie , ale raczej należy się starać aby muszle były oddalone od siebie, mniej więcej o 20 centymetrów. Tak jak w przypadku innych muszlowców agresja ryb wzrasta w okresie godów i podchowu wylęgu.
Rozmnażanie: Raczej bezproblemowe. Nie jest to ryba typowo monogamiczna i można się pokusić aby samca trzymać z kilkoma samiczkami – jest nawet sugerowane, że tak się dzieje w warunkach naturalnych. Tarło przebiega w muszli. Samiec zajmuje inną muszlę niż samica, ale będącą w pobliżu. Narybek z tego co zauważyłem, jest różnorodnie ubarwiony. Część młodych ryb jest szara w ciemne plamki, a część w całości żółtawa. Z wiekiem te różnice się zacierają. Młode rybki trzymają się matczynej muszli dość długo. Nie zaobserwowałem też większej agresji rodziców w stosunku do młodych ryb.
Pokarm: W środowisku naturalnym ryby te odżywiają się bezkręgowcami. W akwarium więc z powodzeniem karmimy je mrożonkami planktonowymi typu dafnia, artemia, gammarus. Dla wylęgu tradycyjnie najlepsze są naupliusy Artemii.
Urządzanie akwarium: Dla pary tych ryb proponuję akwarium c-a 50 litrowe. Dobrana para ryb będzie się czuła w nim znakomicie. Jako podłoże piasek lub piasek koralowy. Oczywiście puste muszle np. winniczka (Helix) czy ampularii (Pomacea).
