Opracował: Lechosław Łątka
Klasyfikacja
Cichlidae
Występowanie
Jezioro Tanganika, Afryka Wschodnia. Obszar występowania
obejmuje teren całego jeziora. Gatunek endemiczny
Siedlisko
Naturalnym środowiskiem bytowania Neolamprologus
furcifer jest zaciemniona strefa skalista z licznymi blokami skalnymi,
szczelinami, uskokami i niżej usytuowanymi nawisami skalnymi. Stale przebywa w
pobliżu pionowych skał pływając najczęściej brzuchem skierowanym bardzo blisko
do powierzchni skalnych nawet w pozycji odwróconej (pod nawisem) . Prowadzi
samotny tryb życia poza okresem rozrodu.
Wielkość i wygląd
N. furcifer dorasta do ok.15 – 17 cm (samiec). Samiczki są niewiele mniejsze i mogą dorastać do 13-15 cm. W akwarium mogą osiągać jeszcze większe rozmiary. N. furcifer charakteryzuje się trójkątnym kształtem głowy, wyjątkowo dużymi oczami które pomagają mu funkcjonować w ciemnościach, również w nocy. Jak wcześniej wspomniano, takson ten pływa w dość charakterystyczny dla niego sposób czyli w bardzo bliskiej odległości od podłoża skalnego często w pozycji odwróconej. W związku z tym istnieje pogląd, że N. furcifer posiada zdolność do dokładnej kontroli swojego pęcherza pławnego która to umożliwia mu właśnie takie zachowania. W akwarium możemy obserwować chwilowe zaburzenia pracy pęcherza pławnego wskutek nagłych zmian ciśnienia. Objawia się to leżeniem na dnie akwarium przez dłuższą chwilę i problemami z pływaniem w toni wodnej. Ta dolegliwość mija po kilku tygodniach. Szczególnie takie zachowanie jest zauważalne u osobników pochodzących z naturalnego odłowu lub nawet przy zmianach zbiornika.
Ubarwienie N. furcifer w zależności od miejsca odłowu nie różni się. Jest w tonacji jasno brązowej z żółto obrzeżoną tęczówką oka. Niewielkie różnice w ubarwieniu są widoczne pomiędzy osobnikami odłowionymi w południowej części jeziora a częścią północną. Ryby złowione na południu jeziora mają na swoim ciele ciemne plamy, gdzie osobniki z północy nie mają takich plam lub są one słabo widoczne i ich ubarwienie jest bardziej “wyrównane”. Kolejną różnicą w wyglądzie u tego gatunku jest kształt płetwy ogonowej. Osobniki z okolic Kipili, wyspy Ulwile do Mtosi mają zaokrąglone końcówki płetwy ogonowej, gdzie końcówki pozostałych osobników z innych lokalizacji mają te końcówki wydłużone w kształcie półksiężyca.
Bardzo podobnym gatunkiem do N. furcifer jest N. timidus.
Akwarium
N. furcifer można hodować w akwarium od minimalnej objętości 400 litrów do 600 litrów lub więcej. Chcąc hodować większa grupę należy zadbać o zbiornik o powierzchni dna o wymiarach 150×60 cm lub większej.
Wystrój akwarium
Dbając o dobrostan omawianego gatunku musimy rybom zapewnić środowisko podobne do tego które mają w naturze. Do wystroju akwarium używamy dużych pojedyńczych skał z pionowymi ścianami tworząc groty i szczeliny. Wykorzystując moduły 3D wskazane jest również utworzenie tzw. nawisów skalnych w części przypowierzchniowej zbiornika. Na dno wysypujemy dobrze przepłukany piasek.
Parametry wody
Odczyn wody pH 8,0- 9,2
Twardość ogólna (GH) 7- 11 °n
Twardość węglanowa (KH) 16- 18 °n
Temperatura pow. 24- 26 °C
Wskazane są co tygodniowe podmiany wody w ilości ok.20-30% całości objętości zbiornika. Podmieniana woda powinna mieć zbliżone parametry i temperaturę do tej która jest w akwarium.
Dieta
N. furcifer należy do mięsożerców i taką też dietę należy mu zapewnić podczas hodowli w akwarium. Pokarm znajdowany jest w między szczelinami skalnymi lub wąskimi pęknięciami w skałach (ikra karpieńca Lamprichthys tanganicanus). U osobników odłapanych w jeziorze stwierdzono w ich jelitach małe skorupiaki, larwy owadów, widłonogów. Stosunek długości przewodu pokarmowego do długości tułowia (tzw. RIL) wynosi 0,5:1 co wskazuje na wysoko wyspecjalizowanego mięsożercę. W warunkach sztucznych takson ten należy karmić pokarmami naturalnego pochodzenia, min. wodzieniem, czarnym komarem, dorosła artemią, lasonogami (mysis). Jak urozmaicenie diety podajemy dobrej jakości pokarmy sztuczne, które również są przyjmowane bez większych problemów. Chcąc jednak utrzymać ryby w dobrej kondycji do rozrodu konieczne jest podawanie wcześniej już wspomnianych pokarmów naturalnych.
Zachowanie i agresja
N. furcifer należy do agresywnych taksonów i
dlatego też polecany jest dla akwarystów bardziej doświadczonych. Szczególną
agresję przejawiają dominujące samce podczas obrony swojego terytorium. Poza
takimi sytuacjami N. furcifer jest w
miarę spokojnym gatunkiem i w większych akwariach nie przejawia wzmożonej
agresji w stosunku do przedstawicieli swojego gatunku oraz innych ryb przez co
nie powoduje u nich uszkodzeń ciała. N. furcifer hodowany w akwariach
ogólnych wykazuje mniejszą agresją w stosunku do gatunków nie terytorialnych i
te taksony są “lepiej” traktowane niż ryby wykazujące zachowania
terytorialne. Chcąc uzyskać dobre efekty hodowlane gatunek ten należy hodować w
dobranych parach w naturalny sposób. Para powinna się dobrać z grupy kilku
osobników (6-8) wpuszczonych w tym samym okresie do wspólnego zbiornika. Zaleca
się również hodowlę N. furcifer w
grupach haremowych ale w większych zbiornikach gdzie na jednego samca powinno
przypadać kilka samic. Decydując się na hodowlę N. furcifer w obsadach wielogatunkowych należy pamiętać o
agresywnej postawie samca podczas obrony terytorium i starajmy się dobierać
inne gatunki, preferujące inne typy siedlisk o podobnych preferencjach
pokarmowych i zachowaniach, ale zajmujących strefę około skalną lub
piaszczystą. Na pewno nie zaleca się
łączenia N. furcifer z Paracyprichromis nigripinnis ponieważ
ten drugi również preferuje pionowe powierzchnie skalne.
Płeć
Dymorfizm płciowy u N. furcifer jest słabo zaznaczony. Ubarwienie osobników obydwu płci jest prawie jednakowe. Samce mogą mieć bardziej wyraziste kolory. Jedyna różnica jaką daje się zauważyć u dorosłych płciowo ryb to wielkość tułowia. Samce są większe od samic. Innym, ale pewnym sposobem weryfikacji płci jest porównanie brodawek moczowo-płciowych. Dorosłe samce mogą mieć na czole tzw. guz (garb).
Rozmnażanie
N. furcifer należy do szczelinowców, gatunków o otwartym wylęgu. Powodzeniem w hodowli tego gatunku, jak wcześniej wspomniałem, jest warunek dobrania się pary (haremu) oraz zapewnienie warunków wystroju możliwie zbliżonych do naturalnych. Jeżeli zdecydujemy się na wariant haremowy czyli na jednego samca będzie przypadać kilka samic (np. na stronie http://www.tanganyika.si można znaleźć informację, że na jednego samca może przypadać 10 samic) wówczas akwarium powinno być stosunkowo większe. Jest to związane min. z tym, że w takim układzie swoje terytorium będzie posiadał zarówno samiec, ale również poszczególne samice będą zajmować swoje strefy (terytoria). Gdy jedna z samic będzie gotowa do tarła to wówczas samiec opuszcza swój rewir udając się na terytorium samicy celem odbycia tarła (inne źródła podają cykl odwrotny). W naturze jest to od 2 do 9 metrów pod nawisem skalnym. Ilość złożonej ikry może wynosić od 50 do 100 sztuk ziaren. Ikrą i wylęgiem opiekuje się samica. Stwierdzono, że u N. furcifer występuje duży procent niewylęgania się larw z jaj i duża śmiertelność larw. W efekcie końcowym z tarła przeżywa zwykle kilkanaście sztuk narybku.
Narybek najlepiej jest karmić, o ile to możliwe, w początkowej fazie świeżo wyklutymi larwami artemii (większa przeżywalność i szybszy wzrost narybku) lub rozdrobnionym sztucznym pokarmem.
Podsumowanie
Neolamprologus furcifer jest rzadko spotykanym gatunkiem w naszych akwariach. Jego nietypowe zachowania w akwarium, skryty styl życia i rozrodu powinien motywować akwarystów do bliższego poznania i odkrycia tajemnic tego gatunku. Przez swoją dużą agresję gatunek ten sprawia problemy hodowlane i dlatego też nie jest to ryba dla każdego. Patrząc jednak na złożoność warunków hodowli tego taksonu oraz ciekawe zachowania na pewno warto jest zainteresować się tym gatunkiem na dłużej.
Źródła:
-https://www.fishbase.se/search.php
-http://www.tanganyika.si/Tanganjika/index.html
-http://philippe-burnel.fr/
