Pierwotnie artykuł ukazał się w miesięczniku NASZE Akwarium nr 17/2001. Przedstawiam go poniżej z niewielkimi uzupełnieniami i zmianami.Cyprichromis leptosoma swoim wyglądem nie przypomina typowych pyszczaków z jeziora Tanganika, a raczej podobne są do ryb karpiowatych. Ciało ich jest silnie wydłużone. Gatunek ten występuje w jeziorze w wielu formach barwnych. Dymorfizm płciowy jest u tego gatunku silnie zaznaczony. Samce są jaskrawo wybarwione. U większości odmian płetwa ogonowa jest koloru żółtego. Różnice pomiędzy poszczególnymi odmianami dotyczą ubarwienia tułowia oraz płetwy grzbietowej. Przy wielkości ryb ok.4-5 cm. różnice w płci są już widoczne. U młodych samczyków różnice te widać po wybarwiających się płetwach ogonowej i grzbietowej. Samice są jednolicie ubarwione na kolor beżowy. Najlepiej kolory C. leptosoma można oglądać w zbiornikach niezbyt silnie oświetlonych, z miejscami zaciemnionymi np. roślinami.
W środowisku naturalnym ryby te występują w pobliżu dużych stadach, przemierzając otwartą toń jeziora zwaną pelagialem. Cyprichromis leptosoma należy do ryb żywiących się planktonem. Pokarm wychwytuje z toni wodnej, wykonując przy tym energiczne ruchy pyszczka – wysuwa się on do przodu i powiększa swoją objętość przypominając kształt rurki. W zbiorniku można je karmić oczlikiem, artemią, rozwielitką, wodzieniem. Pobierają również pokarmy suche – płatki, drobne granulaty. Zachowanie i warunki życia w akwarium
Cyprichromis leptosoma wymagają dużych zbiorników ok. 300 litrów i większych, wskazane są akwaria długości powyżej 120 centymetrów i wysokości 50 cm. Dobrze czują się w wodzie regularnie odświeżanej, dobrze napowietrzanej i skutecznie filtrowanej. Dobra filtracja sprzyja ich dobremu samopoczuciu, ponieważ ryby te są wrażliwe na nadmiar związków azotowych pochodzących z przemiany materii w wodzie oraz innych zanieczyszczeń chemicznych. Pierwszym objawem zatruć chemicznych są złożone płetwy, wykonywanie kołyszących ruchów i przyjmowanie postawy silnie pionowej z głową w dół. Przebywają wtedy w miejscach zaciemnionych i nie pobierają pokarmu.
Do dekoracji akwarium najbardziej odpowiednie będą skały wapienne lub piaskowce. Nie używamy korzeni, które powodują zakwaszenie wody szkodząc naszym rybom. Dno w zbiorniku wysypujemy drobnym piaskiem kwarcowym, wskazane jest użycie piasku koralowego. W akwarium wodę najlepiej filtrować filtrem z wkładem podnoszącym pH wody (mogą to być pokruszone muszle, koralowce, grys dolomitowy lub kruszec koralowy o dużej granulacji). Do napowietrzania wody i filtracji wewnętrznej można zastosować głowice wewnętrzne, np. Power Head o dużej wydajności. Temperatura wody powinna mieścić się w granicy 25-27°C, pH wody – 7,8-8,5. Co tydzień wymieniamy około 15% wody w zbiorniku.
Wystrój akwarium może imitować rumowisko skalne z grotami, ale z pozostawieniem wolnej przestrzeni do pływania. W zbiorniku ryby przebywają w pobliżu skał lub pływają całym stadem , a dojrzałe samce będą obierać rewiry nad skałami.
Cyprichromis leptosoma mogą przystąpić do pierwszego tarła mając wielkość około 7-8 cm. Dobierając proporcję ilości samców do samic należy pamiętać o dużej agresji między samcami. Przy małym stadzie sprawdza się układ 1:1, w większym stadzie powinno być min. 5 samców. Na jednego samca w takiej grupie zaleca się, aby przypadało ok. 3-4 samice. Większa liczba samców w jednym zbiorniku poza walorami estetycznymi, zmniejsza agresję.
Tarło przebiega spokojnie w rewirze wabiącego samca. Obserwując tarło u tych ryb możemy zauważyć dość nietypowy proces składania ikry. Ta odmienność polega na tym, że są to pyszczaki, które podczas tarła nie potrzebują żadnego podłoża. Cały przebieg tarła ma miejsce w wolnej toni akwarium, przeważnie przy powierzchni wody. Gotowa do tarła samica (widoczne powiększenie w partii brzusznej) wpływa na terytorium samca. Samiec w tym czasie wykonuje swój dość energiczny taniec godowy. Następnie samica podąża za samcem w miejsce tarła. Złożenie ikry jest poprzedzone przyjęciem przez samicę pozycji pod lekkim skosem, głową w dół. Następnie samiec naprężając całe ciało drży przed pyszczkiem samicy, jego płetwy piersiowe składają się w „rynienkę”, następuje wydalenie nasienia. Samica energicznie poruszając pyszczkiem stara się je wychwycić. Jest to sygnał dla samicy na wydalenie ziarenka ikry (po jednej sztuce).Chcąc chwycić je do pyska samica wykonuje dynamiczny ruch cofając się, następnie zbiera je do pyszczka. W między czasie samiec przegania intruzów z własnego rewiru. Ilość ziaren ikry waha się 7-18 sztuk. Po tarle samica szuka spokojnego miejsca, gdzie będzie mogła spokojnie inkubować ikrę lub przebywa razem ze stadem. W tym czasie nie pobiera żadnego pokarmu. Poszczególne fazy rozwoju larw i narybku możemy obserwować dzięki cienkiej błonie gardłowej samicy. Samiec może w krótkim czasie ponownie przystąpić do tarła z inną samicą. W temperaturze 26°C czas inkubacji wynosi ok. 21 dni. Po wypuszczeniu przez samicę narybku ma on wielkość ok. 1 cm i ubarwieniem przypomina samicę. Pierwszym pokarmem dla młodych Cyprichromis leptosoma może być cyklop, moina, ewentualnie drobny pokarm suchy dla narybku.
Podsumowanie
Cyprichromis leptosoma należą do ryb stadnych, dlatego też trzymamy je w grupie liczącej min. 8-12 szt. lub więcej, w zależności od wielkości zbiornika. Niezapomniane wrażenie daje oglądanie zbiornika z dużym stadem liczącym ok. 25-30 osobników. Towarzystwem dla tych ryb mogą być inne spokojne ryby z jeziora Tanganika. W moich akwariach trzymam je z muszlowcami oraz z Ophthalmotilapia ventralis. Nie zaleca się hodowania C. leptosoma z rybami o dużym temperamencie, silnie terytorialnych oraz ze szczelinowcami i naskalnikami . Mogą one naszym podopiecznym uszkadzać płetwy i stale je przeganiać. Największym „wrogiem” C. leptosoma w akwarium jest Cyphotilapia frontosa, która będzie atakować mniejsze od siebie rybki i traktować je jako pokarm.
Zwiększając dekoracyjność akwarium z Cyprichromis leptosoma możemy posadzić również niektóre gatunki roślin, których to ryby nie niszczą. Godne polecenia są : Anubias barteri var. nana, Cryptocoryne aponogetifolia oraz Vallisneria.
Zdrowie
Hodując C. leptosoma nie będziemy mieć z nimi żadnych problemów zdrowotnych prowadząc prawidłowo hodowlę. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na kilka istotnych czynników które mogą wpłynąć na niepowodzenie związane z hodowlą tych ryb. Jak już wcześniej wspomniałem ryby te są wrażliwe na zanieczyszczenia chemiczne. Szkodliwe substancje do akwarium mogą przedostać się np. z powietrza za pomocą pomp napowietrzających. Przed wpuszczeniem ryb do akwarium należy sprawdzić czy np. w pomieszczeniu w którym stoi zbiornik nie ma tzw. odświeżaczy powietrza i innych urządzeń emitujących gaz i silne zapachy. Substancje te kumulując się w zbiorniku (oznaką tego jest mętna woda) zatruwają wodę i po zasiedleniu akwarium może nastąpić śmierć ryb. Jeżeli już nastąpi zatrucie chemiczne należy w takim przypadku usunąć przyczynę zatrucia, a w akwarium podmienić do 50% wody, silnie napowietrzać. Drugim czynnikiem mający szkodliwy wpływ na zdrowie naszych ryb może być zła jakość wody dostarczanej do akwarium. Woda płynąca w naszych domach, w zależności od regionu Polski może mieć różne parametry chemiczne wody. Możemy to łatwo sprawdzić stosując odpowiednie odczynniki do pomiaru i określania parametrów wody. Jakość wody można polepszyć i przystosować ją do naszych celów za pomocą ogólnie dostępnych w sklepach zoologicznych uzdatniaczy wody. Ja osobiście stosuję preparaty antychlorowe, środek antystresowy AQUATAN firmy Sera oraz środki wzbogacające wodę w mikroelementy potrzebne rybom. Może się jednak zdarzyć tak, że mimo stosowania odpowiednich preparatów nasze ryby będą ginąć. Przyczyną takiego stanu może być woda dostarczana do akwarium, która wcześniej przepływała przez instalację częściowo wykonaną z miedzi. Sytuację taką spotkałem u mojego kolegi akwarysty, który bardzo chciał hodować C. leptosoma, ale zawsze próby te kończyły się śmiercią ryb.
Gorąco polecam zainteresowanie się hodowlą Cyprichromis leptosoma ze względu na piękne ubarwienie oraz ciekawe zachowanie w akwarium. Na pewno będzie stanowić również ciekawe uzupełnienie w akwarium wielogatunkowym z innymi spokojnymi rybami. Myślę, że znajdzie ona duże uznanie wśród miłośników hodowców ryb z jeziora Tanganika.
